ИСЛОМ ТИНЧЛИККА ЧОРЛАЙДИГАН ДИНДИР

Ислом дини инсониятга тинчлик ва хотиржамлик элчиси сифатида танилган. “Ислом” сўзи    араб тилида “тинчлик” ва “бўйсуниш” маъноларини англатади. Исломнинг тинчликка бўлган муносабати  Қуръон оятлари, ҳадислар ва тарихий мисоллар асосида  исботланган. 

Президентимиз Шавкат Мирзиёев БМТ Бош Ассамблеясининг 72 сессиясидаги нутқида: “Ислом дини бизни эзгулик ва тинчликка, асл инсоний фазилатларни асраб-авайлашга даъват этади” деган ҳолда, Ислом дини тинчлик дини  эканини таъкидладилар.[1]

Қуръони каримда тинчлик  инсоният учун олий неъмат экани  бир неча оятларда эслатиб ўтилган. Аллоҳ таоло Қуръонда марҳамат қилади: “Эй иймон келтирганлар! Исломга тўлиғича киринг. Ва шайтоннинг изидан эргашманг. Албатта, у сизга очиқ душмандир” (2:208). Бу оятда “силм” сўзи ишлатилган бўлиб, у Исломга ва тинчликка бир вақтнинг ўзида ишора қилади. Бу Исломнинг моҳиятан тинчлик дини эканлигини кўрсатади. Бошқа бир оятда Аллоҳ таоло шундай дейди: “Агар улар тинчликка мойил бўлсалар, сен ҳам мойил бўл. Ва Аллоҳга таваккул қил. Албатта, У эшитгувчи ва билгувчи зотдир” (8:61). Бу оят мусулмонларни ҳатто душманлари билан ҳам агар улар тинчликка мойил бўлсалар, тинчлик ўрнатишга чақиради.

Муҳаммад (с.а.в.) ўз ҳаётлари давомида тинчликнинг аҳамиятини доимо таъкидлаб келганлар. У зотнинг кўплаб ҳадислари тинчлик ва тотувликка чақиради. 

Анас розияллоху анхудан ривоят қилинади: “Набий соллаллоху алайҳи васаллам: “Ҳеч бирингиз ўзи учун яхши кўрган нарсани биродарига ҳам раво кўрмагунича мўмин бўла олмайди”, – дедилар”.[2] Бу ҳадис мусулмонларни бошқаларга нисбатан меҳр–мурувват кўрсатишга ундайди, бу эса жамиятда тинчлик ва барқарорликни таъминлайди. Абдуллоҳ ибн Амр розияллоху анхумодан ривоят қилинган бошқа бир ҳадисда Пайғамбаримиз (с.а.в.) шундай деганлар: “Ҳақиқий мусулмон – тили ва қўлидан мусулмонлар омонда бўлган кишидир. Муҳожир – Аллоҳ қайтарган нарсани тарк этган кишидир”.[3]  Бу ҳадис мусулмонларни бошқаларга зарар етказмасликка ва жамиятда тинчликни сақлашга чақиради.

         Ислом тарихида тинчлик ва бағрикенгликнинг кўплаб мисолларини кўришимиз мумкин. Масалан:

а) Мадина шартномаси: Пайғамбаримиз (с.а.в.) Мадинага ҳижрат қилганларидан сўнг, у ердаги турли дин ва қабила вакиллари билан тузган шартнома. Бу шартнома ўша даврда ноёб бўлган диний бағрикенглик ва фуқаролик ҳуқуқларини кафолатлаган.

б) Макка фатҳи: Пайғамбаримиз (с.а.в.) Маккани фатҳ қилганларида, у ердаги аҳолини кечирганлар ва уларга нисбатан ҳеч қандай зўравонлик қўлламаганлар.

в) Умар ибн Хаттоб (р.а.)нинг Қуддусга кириши: Халифа Умар (р.а.) Қуддусни фатҳ қилганида, у ердаги христианларга диний эркинлик берган ва уларнинг ибодатхоналарини сақлаб қолган.

Қуръон таълимоти урушда ҳам инсонийликни сақлашга чақиради. Масалан, ислом динида уруш даврида аёллар, болалар, кексалар ва диний арбобларга зарар етказиш тақиқланган. 

Бугунги кунда ҳам Ислом дунёсида тинчлик ва барқарорликни таъминлаш борасида турли саъй–ҳаракатлар амалга оширилмоқда. Буларга қуйидагилар киради:

а) Кўплаб мусулмон олимлар ва ташкилотлар динлараро мулоқот ва ҳамкорликни ривожлантириш устида иш олиб бормоқдалар.

б) Мусулмон давлатлар ва ташкилотлар халқаро миқёсда тинчлик ўрнатиш ва низоларни ҳал қилиш борасида фаол иштирок этмоқдалар.

в) Исломнинг тинчликсевар моҳиятини тушунтириш ва тарғиб қилиш бўйича кўплаб таълим дастурлари амалга оширилмоқда.

г) Ислом тамойилларига асосланган ижтимоий адолат тизимларини жорий этиш орқали жамиятда тинчлик ва барқарорликни таъминлашга ҳаракат қилинмоқда.

Ислом ўз моҳияти билан тинчликка чорловчи диндир. Қуръон оятлари, Пайғамбаримиз (с.а.в.)нинг ҳадислари ва Ислом тарихидаги мисоллар буни яққол кўрсатади. Ислом инсонларни ўзаро ҳурмат, бағрикенглик ва адолатга чақиради, бу эса жамиятда тинчлик ва барқарорликнинг асосидир. Замонавий дунёда Исломнинг тинчликсевар моҳиятини намоён этиш ва тарғиб қилиш муҳим аҳамият касб этади. Бунинг учун нафақат мусулмонлар, балки бутун инсоният ҳамкорликда ишлаши, бир–бирини тушунишга ҳаракат қилиши ва умумий мақсад – тинчлик ва фаровонлик сари интилиши лозим. Ислом ўргатадики, ҳақиқий тинчлик фақат ташқи омиллар билангина эмас, балки инсоннинг ички дунёсидаги уйғунлик билан ҳам боғлиқ. Шу сабабли, Ислом инсонларни нафақат жамиятда, балки ўз қалбларида ҳам тинчликни излашга ундайди. Бу эса умумжаҳон тинчлиги ва барқарорлигининг асоси бўлиб хизмат қилади.

Фахриддин Худойназаров – Имом Термизий халқаро 

илмий – тадқиқот маркази  илмий ходими   

[1] Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёев БМТ Бош Ассамблеясининг 72-сессиясида нутқ сўзлади (president.uz)

[2] Имом Бухорий : “Саҳиҳ”, 1/12-бет, 13 -рақамли ҳадисда келтирган.

[3] Имом Бухорий: “Саҳиҳ”, 1/11-бет, 10 -рақамли ҳадисда келтирган.